Nuri Killigil Nasıl Öldü? Bir Silah Fabrikasının Trajik Sonu

Nuri Killigil nasıl öldü sorusu yıllar geçmesine rağmen hala merak edilyior. Killigil, Türk tarihinin önemli isimlerinden biridir. Osmanlı Ordusu’nda komutanlık yapmış, Bakü’nün kurtarılmasında büyük rol oynamış, cumhuriyet döneminde ise silah sanayisine katkı sağlamıştır. Ancak Nuri Killigil’in hayatı, 2 Mart 1949’da Sütlüce’deki silah fabrikasında meydana gelen bir patlama ile son bulmuştur. Bu patlama, hem Nuri Killigil’in hem de 27 çalışanın ölümüne neden olmuştur. Peki Nuri Killigil kimdir, nasıl bir hayat sürmüştür ve nasıl ölmüştür? İşte Nuri Killigil’in ölümü hakkında bilmeniz gerekenler.

Nuri Killigil kimdir?

Nuri Killigil (veya Nuri Paşa) (1889, Manastır – 2 Mart 1949, İstanbul), Osmanlı Ordusu komutanı ve cumhuriyet döneminde tüccar, yatırımcı ve sanayicidir. Bakü Muharebesi’nde gösterdiği başarılar nedeniyle “Bakü Fatihi” olarak anılır. Enver Paşa’nın kardeşi olan Nuri Killigil, I. Dünya Savaşı’nın sonlarında Azerbaycan’a hakim olan Rus ve Ermeni birliklerinin Mart Olayları adı ile anılan Müslüman katliamları yapmaları üzerine, Kafkas İslam Ordusu adında Osmanlı, Azeri ve Dağıstan askerlerinden oluşan bir ordu ile Azerbaycan’ı işgalden kurtarma harekâtı başlattı.

Bu ordunun önünü kesmek ve Azerbaycan’ı kontrol eden Rus ve Ermeni birliklerine yardım etmek için İngilizler Bakü’ye küçük bir kuvvet yollamışlardı. Fakat Nuri Paşa’nın komutasındaki Kafkas İslam Ordusu’nun Azerbaycan genelinde büyük destek bulup güçlenmesi üzerine Bakü Muharebesi’nde yenilip buradan çekildiler. 15 Eylül 1918’de Bakü’nün kurtarılmasından sonra ekim ayında bir Osmanlı müfrezesi Dağıstan’a geçerek orayı da Rus işgalinden kurtardı. Ne var ki, Suriye cephesinde, Liman von Sanders komutasındaki Osmanlı Yıldırım Ordular Grubu’nun, Edmund Allenby komutasındaki İngiliz ordusu karşısında Nablus Hezimetine uğraması sonucu Mondros Mütarekesi yapıldı. Mütarekenin ardından, Enver Paşa ülkeyi terk etti. Türkiye, Moskova Antlaşması ile Azerbaycan’ı Sovyetler Birliği’ne terk etmesi üzerine Kafkas İslam Ordusu da dağıldı.

Nuri Killigil ne iş yaptı?

Savaştan sonra Almanya’da yaşayan Nuri Killigil, 1938 yılında Türkiye‘ye döndü ve Zeytinburnu’nda kok kömürü satan bir şirketi satın alıp burayı bir madeni eşya fabrikasına dönüştürdü. Bu fabrikada tabanca, matara, demir çubuk, gaz maskesi ve mermi üretmeye başladı. Daha sonra Killigil fabrikasını genişleterek 1946’da Sütlüce’ye taşıdı, yeni motor ve makinelerle havan ve havan mermisi üretimine de başladı. Nuri Killigil’in ürettiği silahlar arasında en ünlüsü Killigil tabancasıdır. Bu tabanca, 9 mm çapında, yarı otomatik bir silahtır. Sınırlı sayıda üretilmiş ve bir örneği İstanbul Harbiye Askeri Müzesi’nde sergilenmiştir.

Nuri Killigil nasıl öldü?

Nuri Killigil’in ölümü, bir silah fabrikasının trajik sonu olarak tarihe geçmiştir. 2 Mart 1949’da Sütlüce’deki fabrikasında peş peşe üç büyük patlama meydana geldi. Aralarında Nuri Killigil’in de bulunduğu 27 kişi bu patlamada hayatlarını kaybetti. Yapılan tüm aramalara rağmen Nuri Paşa’nın naaşı bulunamadı ve boş tabutla defnedildi. Kabri Edirnekapı Şehitliği’nde bulunmaktadır. Patlamanın nedeni tam olarak aydınlatılamamıştır. Bazı iddialara göre, patlama bir kaza sonucu meydana gelmiştir. Bazı iddialara göre ise, patlama bir sabotaj veya suikast girişimidir. Patlamanın arkasında kimin veya kimlerin olduğu ise hâlâ bir sır olarak kalmıştır.

Sıkça Sorulan Sorular

Nuri Killigil’in ölümü hakkında merak edilen bazı sorular ve cevapları şöyledir:

• Nuri Killigil’in ailesi kimdir?

Nuri Killigil’in babası Ahmet Bey, annesi Ayşe Hanım’dır. Nuri Killigil’in beş kardeşi vardır: Enver Paşa, Mehmed Kamil Paşa, Naciye Hanım, Mediha Hanım ve Hasene Hanım. Nuri Killigil, 1918 yılında evlenmiş ve iki çocuk sahibi olmuştur: Ahmet Nuri Bey ve Ayşe Hanım.

• Nuri Killigil’in unvanları nelerdir?

Nuri Killigil, Osmanlı Ordusu’nda fahri mirliva rütbesine kadar yükselmiştir. Ayrıca Bakü’nün kurtarılmasından dolayı “Bakü Fatihi” lakabını almıştır. Cumhuriyet döneminde ise Türk savunma sanayisinin kurucularından biri olarak kabul edilmektedir.

• Nuri Killigil’in anısına neler yapılmıştır?

Nuri Killigil’in anısına, Sütlüce’deki fabrikasının bulunduğu yerde bir anıt dikilmiştir. Ayrıca Zeytinburnu’nda bir caddeye, Manastır’da bir okula ve Bakü’de bir parka onun adı verilmiştir.